امروزه چاپ کتاب هنر است؛ و اگر روزگاری اثر خلق شده را بر اساس موضوع ارزشگذاری می‌کردند، اکنون کیفیت عرضه آن محتوا اگر نگوییم ارزشی بیشتر دارد، کمتر ندارد.هر اثربرای آن خلق می‌شود که سخنی تازه بیاورد و بر گستره دانش بیفزاید. اما این سخن تازه و دانش نو باید در قالبی زیبا و نثری روان و گیرا عرضه شود تا برای خواننده آن نه تنها ملالت نیاورد، بلکه چنان جذابیتی داشته باشد که با هربار مطالعه نتواند خواندان را واگذارد و بر زمین‌‌گذاشتن اثر برای او سخت باشد؛ با طرحی چشم‌نواز صفحه‌آرایی با حروفی معقول و کارشناسی شده از تمامی جهات و با همه ملاحظات فنی و حرفه‌ای مزین شده باشد؛ غلط‌های‌تایپی نداشته باشد یا در کمترین حد ممکن باشد؛ طرح جلدی جذاب و همنوا با محتوای اثر داشته باشد؛ از کاغذی متناسب با نوع متن استفاده شده باشد؛ صحافی و جلد بر اساس نوع کتاب باشد و برای متن‌های مختلف از شیوه‌های متفاوتی بهره گرفته شود.

هر کتاب که نویسنده یا مترجم، متن دست‌نویس و خام آن را به ناشر می‌سپرد، تا چاپ کتاب مراحلی را طی می‌کند تا شکل کتاب بگیرد و در فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های کتاب عرضه شود.

اولین مرحله فرایند چاپ کتاب، مرحله بررسی نام دارد. در این مرحله شورایی مرکب از چند متخصص، متن خام نویسنده را از زوایای مختلف بررسی می‌کنند؛ از جمله اینکه آیا قبلا کتاب یا کتاب‌هایی در این زمینه چاپ شده است.

بعضی از آثاری که مورد تأیید قرار گیرند و از مرحله بررسی عبور می‌کنند، به مرحله بعد وارد می‌شوند که مرحله آماده‌سازی کتاب است. این مرحله از سه زیرمرحله تشکیل می‌شود: ویرایش، حروف‌چینی و نمونه‌خوانی. دو زیرمرحله  حروف‌چینی و نمونه‌خوانی به موازات هم پیش می‌روند؛ بدین ترتیب که  بعد از ویرایش، متن  اولیه  در اختیار حروف‌چین قرار می‌گیرد. برون‌‌داد بخش حروف‌چینی، نمونه اولیه محسوب می‌شود که جهت نمونه‌خوانی  به نمونه‌خوان داده می‌شود. در این مرحله، نمونه خوان نمونه حروف‌چینی شده  را با متن ویرایش شده اصلی مطابقت می‌کند تا غلط‌های املایی جاافتادگی‌ها و تکراری‌ها،… را در آن مشخص کند.

نمونه اولیه حروف‌چینی، بعد از بررسی نمونه‌خوان و مشخص کردن موارد اشکال، مجددا در اختیار حروف‌چین قرار می‌گیرد تا بعد از اعمال موارد نمونه دوم حروف‌چینی  تحویل نمونه‌خوان شود. نمونه‌خوان متن حروف‌چینی دوم را بدون دست‌نویس اصلی می‌خواند تا ذهنش متوجه یک نقطه باشد و موارد غلط‌های املایی نامحسوس و به‌اصطلاح «مودی» از کانون توجهش دور نشود؛ مواردی مثل جابه‌جایی دو حرف کنار هم یا واژه‌هایی که املای آنها خیلی نزدیک است.

در همین مرحله (مرحله آماده‌سازی)، طرح جلد کتاب نیز آماده می‌شود؛ بدین ترتیب که طراح جلد با توجه به محتوا طرحی برای جلد می‌ریزد. این کار آمروزه با رایانه انجام می‌شود. سپس در چاپخانه (بخش لیتوگرافی)، لز روی ماکتی که ارائه می‌دهد، فیلم و در نهایت زینک گرفته می‌شود.

در مرحله بعد که مرحله چاپ کتاب نام دارد، از نمونه بی‌غلط حاصل از مرحله آماده سازی، در بخش لیتوگرافی چاچخانه، فیلم و سپس زینک گرفته می‌شود. زینک حاصل به همراه زینک طرح جلد در اختیار مسئول ماشین‌های چاپ (افست) قرار می‌گیرد و به شمارگان مشخص شده برای کتاب چاپ می‌شود. در مرحله چاپ کتاب نیز یک متخصص چاپ که ناظر چاپ نام دارد، بر مراحل چاپ نظارت می‌کند.

در مرحله پایانی، یعنی مرحله صحافی، کتاب مجلد و برای توزیع و فروش آماده می‌شود.

در مرحله آماده سازی کتاب، برای دریافت مجوزها از نهادهای مربوط نیز اقدام می شود. برای هر کتاب سه مجوز دریافت می شود که عبارتند از: ۱- شابک (شماره استاندارد بین‌المللی کتاب)؛ ۲- فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار)؛ ۳-  فرم (مجوز) قبل از چاپ.

برگرفته از کتاب «آشنایی با صنعت چاپ و نشر»، نوشته سیذ جلیل شهری لنگرودی  از انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.