- م. انقلاب، خ. کارگر جنوبی، ک. مهدی‌زاده، پ. ۲۷، واحد ۱۹ (لطفاً پیش از تشریف‌فرمایی تماس بگیرید.)
به عمل تا کردن، ترتیب کردن، چسب زدن یا سیمی یا منگنه کردن و اتصال جلد به متن یک سند و در صورت نیاز، برش آن، اختصاراً صحافی می‌گویند. این عمل به شیوه‌های مختلف قابل اجراست که در این مطلب ۵ شیوهٔ رایج‌تر آن شرح داده شده است؛ صحافی چسب گرم، صحافی جلد سخت، گالینگور به‌همراه روکش، صحافی دوخت یا منگنه، صحافی سیمی.
صحافی چسب گرم، اغلب، با دستگاه‌های تک‌خانه و پنج‌خانه و گاهی هم با دستگاه‌هی رومیزیِ صحافی انجام می‌شود. معمولاً کتاب‌هایی که به‌صورت دیجیتال و در تعداد پایین چاپ می‌شوند با دستگاه تک‌خانه و کتاب‌هایی که به‌صورت افست و در تیراژ بالا چاپ می‌شوند با دستگاه پنج‌خانه صحافی می‌شوند. اگر کتابی را که به‌صورت چسب گرم صحافی شده، از هم باز کنیم و بشکافیم، با چیزی شبیه به تصویر روبه‌رو مواجه می‌شویم؛ جلد کتاب، بخشی که چسب خورده و متن کتاب.
فرایند صحافی چسب گرم، پس از تا و ترتیب کردن که در شیوه‌های مختلف چاپ متفاوت است، در دستگاه‌های مختلف تا حدودی شبیه به هم است: قرار گرفتن در میان دو صفحه یا دو گیره، رنده کردن و آغشته‌شدن به چسب گرم. (در چاپ افست رنده‌کردن وجود ندارد و فرم‌های کتاب هنگام تا شدن پرفراژ هم می‌شوند و این عمل ما را از رنده کردن فرم‌ها بی‌نیاز می‌کند.)
در دستگاه‌های تک‌خانه پس از اینکه صفحات چاپ‌شده در بین دو صفحهٔ گیره قرار می‌گیرد، با فرمان اپراتور، دستگاه صفحات را که مرتب، به‌خوبی و کاملاً فشرده کنار هم قرار گرفته‌اند، به سمت رنده می‌برد و پس از رنده‌شدن صفحات، آنها به چسب آغشته می‌شوند و به جلد، که در انتهای دستگاه قرارگرفته می‌چسبند. با توجه به اینکه در چاپ دیجیتال صفحات به‌صورت برگ‌برگ چاپ می‌شوند و هیچ اتصالی به یکدیگر ندارند، رنده‌شدن کمک می‌کند که چسب بهتر در بین کاغذها نفوذ کند و صفحات اتصال بهتری به یکدیگر داشته باشند. حداکثر تعداد صفحات کتابی که با دستگاه تک‌خانه می‌توان صحافی کرد، حدود ۱۰۰۰ صفحه است. تصویر زیر نمونه‌ای از یک دستگاه صحافی تک‌خانه است که بخش‌های مختلف آن در تصویر مشخص شده است.
از ابتدا تا انتهای پروسهٔ صحافی با دستگاه تک‌خانهٔ چسب گرم در تصویر زیر نمایش داده شده است:
در چاپ افست و دستگاه‌های پنج‌خانه، با توجه به اینکه هنگام تاکردن با دستگاه، هم‌زمان انتهای فرم‌ها پرفراژ هم می‌شوند، دیگر به رنده‌کردن نیاز نیست و کنار هم قرار گرفتن فرم‌ها سبب قفل‌شدن آنها در یکدیگر می‌شود و امکان بازشدن فرم‌ها از هم بسیار بسیار کم است. در دستگاه‌های پنج‌خانه هم کار با دستگاه صحافی پس از آغشته‌شدن به چسب تمام می‌شود. در نهایت با برش سه طرفِ جلو، بالا و پایین، فرآیند صحافی تمام می‌شود. اغلب این دستگاه‌ها در انتهای دستگاه ترتیب‌کن قرار می‌گیرند و فرآیند قرار گرفتن در گیره‌ها و … به‌صورت خودکار انجام می‌شود، اما در ایران، بیشتر، به‌صورت مجزا استفاده می‌شود و فرآیند قراردادن کاغذها درون گیره‌ها به‌صورت دستی انجام می‌شود. (در مطلبی که در بخش دیگری از سایت با عنوان چاپ افست نوشته شده است، این موارد مفصلاً شرح داده شده است. در ادامه تصویر دستگاه صحافی پنج‌خانه آورده شدده است.)
نحوه تنظیم ابعاد و طراحی جلد نرم در مطلب دیگری با تصویر و کالبدشکافی جلد شومیز و همچنین جلد سخت شرح داده شده است.
به فرایندی که طی آن صفحات چاپ‌شده (یا صفحات و جلد) از طریق منگنهٔ فلزی، از قسمت عطف به هم متصل می‌شوند، صحافی منگنه می‌گویند. این نوع صحافی خود، اغلب، به دو شیوه انجام می‌شود: منگنه از کنار و منگنه از وسط. در تصاویر این بخش دو شیوه منگنه نمایش داده شده است.
در انجام صحافی منگنه محدودیت‌هایی وجود دارد. مثلاً در صحافی منگنه از کنار، با منگنه‌های بزرگ، دست‌بالا می‌توان تا حدود ۲۰۰ صفحه یا ۱۰۰ برگ را صحافی کرد. این نوع از صحافی در چاپ کتاب چندان رایج نیست و، گاهی، در چاپ جزوه و پرینت از این نوع استفاده می‌شود.
از این نوع منگنه‌کردن صفحات، گاهی، در صحافی چسب گرم هم استفاده می‌شود. بعض اوقات، به‌دلیل گرماژ بالای کاغذهای چاپی (مثلاً گلاسه ۱۳۵ یا تحریر ۱۲۰) و انعطاف کم این کاغذها، رنده‌کردن و آغشته کردن چسب به‌تنهایی برای نگه داشتن صفحات کتاب کفایت نمی‌کند و پس از باز کردن کتاب، ممکن است، صفحات از هم باز و کتاب ورق‌ورق شود. در این موارد پیش از صحافی، کتاب منگنه می‌شود و لبه‌های منگنه خوب کوبیده می‌شود تا جلد را پاره نکند. پس از آن، صحافی چسب گرم انجام می‌شود. در موارد نادری، برای صحافی جلد سخت هم از این ترفند استفاده می‌شود.
شیوهٔ رایج‌تر صحافی منگنه، منگنه از وسط است. این شیوه، اغلب، برای صحافی بروشور و کاتالوگ، جزوه، دفترچه، مجله و مواردی از این دست استفاده می‌شود.
در تصویر روبه‌رو چگونگی صحافی منگنه و نحوه قرار گرفتن جلد و متن و منگنه نمایش داده شده است.
برای اجرای این شیوه صحافی از دو نوع منگنه تخت و منگنه لوپ استفاده می‌شود. منگنه تخت، مانند چیزی است که در تصویر روبه‌رو نمایش داده شده و منگنه لوپ، منگنه‌ای است که قیمت پشت آن منحنی است.
این نوع صحافی نکات و محدودیت‌هایی دارد که در ادامه به آن اشاره شده است.
تعداد صفحات در صحافی منگنه باید مضربی از ۴ باشد. در این نوع صحافی، هر چهار صفحه روی یک برگ چاپ می‌شود و پس از تا و ترتیب کردن از وسط منگنه می‌شود.
چنانچه تعداد صفحات مضربی از ۴ نباشد، پس از چاپ، ناچار، بین ۱ تا ۳ صفحه سفید خواهیم داشت.
این نوع چاپ اصطلاحاً چاپ به‌صورت بوکلت نام دارد.
فایل ارسالی برای چاپ دیجیتال باید به‌صورت تک‌صفحه‌های مجزا باشد و با دستور چاپ، دستگاه آن را به‌صورت بوکلت چاپ خواهد کرد. در چاپ افست بهتر است فایل ارسالی به لیتوگرافی، به‌صورت بوکلت تنظیم شده و خروجی گرفته شده باشد.
این مطلب به‌مرور تکمیل می‌شود …
