در تبلیغات حوزه چاپ کتاب برخی هزینه‌ای تحت عنوان هزینه اخذ مجوز کتاب دریافت می‌کنند. چیزی که تحت عنوان مجوز چاپ کتاب مرسوم است مشمول اخذ مجوز و همکاری با چند سازمان و نهاد است که در این مطلب به ترتیب این روند شرح داده می‌شود و درباره هزینه آن هم توضیح.

شابک کتاب

شروع فرایند اخذ مجوز کتاب چنین است؛ پس از عقد قرارداد با ناشر، ناشر به کتاب شابکی اختصاص می‌دهد. این عدد ۱۳ رقمی منحصراً متعلق به آن کتاب است، اما صرف داشتن این عدد، بیانگر امر خاصی نیست و از نظر قانونی جایی قابل ارائه نیست. توضیح بیشتر را درباره شابک در مطلبی با همین عنوان بخوانید.

مجوز ارشاد

پس از صفحه‌بندی کتاب و تأیید آن از سوی نویسنده/ مترجم، کتاب با درج شابک و مشخصات شناسنامه‌ای آن برای اخذ مجوز در سامانهٔ ارشاد بارگذاری می‌شود. در این مرحله باید ریز مشخصات کتاب اعم از موضوع، تعداد صفحه، قطع و اطلاعات نویسنده/ مترجم اعم از نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد در فرم مرتبط با آن درج شود. بررسان وزارت ارشاد پس از بررسی محتوای کتاب در صورتی که با ضوابط نشر مغایر نباشد مجوز کتاب را صادر می‌کنند (چنانچه در کتاب محتوایی مغایر با ضوابط نشر درج شده باشد، برای کتاب ابلاغیه صادر می‌شود یا در موارد نادر به‌کلی تعلیق می‌شود). این مجوز، مجوز چاپ کتاب است. پس از آن از هر کتاب، بسته به تیراژی که در آن درج شده است، باید ۳ تا ۵ جلد یا بیشتر به ارشاد تحویل داده شود. پس از انجام این مرحله مجوز پخش کتاب صادر می‌شود. فرایند اخذ مجوز کتاب در اصل با این مرحله به پایان می‌رسد، اما کتاب مرحلهٔ دیگری هم طی می‌کند که در کتابخانهٔ ملی است.

فیپای کتاب

پس از بررسی اولیهٔ اطلاعات کتاب در وزارت ارشاد، کتاب به کتابخانهٔ ملی فرستاده می‌شود. فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار) بر اساس اطلاعاتِ فرمِ پیش‌گفته صادر می‌شود. فرایند صدور فیپای کتاب بنا بر ادعای سایت کتابخانهٔ ملی به ۱۰ روز کاری زمان نیاز دارد. مرجع رسیدگی و صدور مجوز کتاب وزارت ارشاد است، اما هر کتاب باید فیپا هم داشته باشد تا پژوهشگران از وجود آن مطلع باشند و در جست‌وجوها بتوانند آن را بیابند. نویسندگان گاهی برای ارتقاء شغلی یا تحصیلی به ارائه کتاب نیاز دارند. با توجه به اینکه مجوز کتاب برای آن سازمان به‌راحتی قابل استعلام نیست، مرجع رسیدگی به صحت‌وسقم ادعای نویسنده دربارهٔ کتاب برای آنها کتابخانهٔ ملی و سایت آن است، در صورتی که پیش از تغییرات اخیر ممکن بود کتابی فیپا بگیرد و هرگز چاپ نشود.

اما نکتهٔ آخر دربارهٔ هزینهٔ اخذ مجوز کتاب

تمام مراحل پیش‌گفته «رایگان» انجام می‌شود و اگر کسی مدعی شد که خانهٔ کتاب، وزارت ارشاد یا کتابخانهٔ ملی برای انجام این خدمات هزینه‌ای دریافت می‌کنند و به‌تبع از نویسنده یا مترجمی بابت مراحل یادشده مبلغی طلب کرد، مرتکب تخلف شده است. تنها هزینه‌ای که تمام این مراحل دارد، چاپ تعدادی کتاب است که باید برای اعلام وصول و واسپاری تحویل داده شود. برای تخمین هزینهٔ چاپ کتاب می‌توانید به این بخش مراجعه کنید. (با توجه مطالب گفته‌شده این هزینه‌ها شامل صفحه‌بندی، طراحی جلد و چاپ کتاب است.)